ကိယက်ဗ်ဒေသရှိ လယ်ကွင်းတစ်ခုတွင် လိုင်မိုင်လာမာတင်နျူသည် စပါးများ အပြည့်ထည့်ထားသည့် ကျီများအနီးတွင် ရပ်နေခဲ့ကာ ယင်းစပါးများကို တင်ပို့ရန် ရည်ရွယ်ထားခဲ့သော်လည်း ပိုလန်နယ်စပ်၌ ပိတ်ဆို့မှုသည် ရုရှားနှင့်ယူကရိန်းစစ်ပွဲကြောင့် ထိခိုက်ခဲ့သော စျေးကွက်ကို ပိုမိုဆိုးရွားစေခဲ့သည်။
“ကျွန်မတို့ မရောင်းနိုင်တော့ပါဘူး”ဟု Kivshovata Agro လယ်ယာကုမ္ပဏီအကြီးအကဲ မာတင်နျူက ပြောပြခဲ့သည်။
အခြားယူကရိန်း ထုတ်လုပ်သူများကဲ့သို့ပင် မာတင်နျူသည် သီတင်းပတ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်သော ပိုလန်၏ ပိတ်ဆို့မှုကို အဖြေရှာလျက်ရှိကာ ဥရောပသမဂ္ဂရှိ အခြားလယ်သမားများထံမှ ထောက်ပံ့ကူ ညီမှုကိုရရှိခဲ့သည်။“ဒီစပါးတွေအတွက် ပေးရတဲ့တန်ကြေးကို သူတို့နားမလည်ကြဘူး”ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
အီးယူလယ်သမားများကမူ ယူကရိန်းစပါးများ ဝင်ရောက်လာမှုကြောင့် စျေးနှုန်းများ ကျဆင်းခဲ့ပြီး သွင်းကုန်စည်းမျဉ်းများကို တင်းကျပ်ရန် အီးယူကိုတောင်းဆိုခဲ့သည်။
စပါးစျေးနှုန်းများ အလွန်ကျဆင်းခဲ့သည်ကို မာတင်နျူက လက်ခံခဲ့သော်လည်း ယင်းအတွက် ယူကရိန်းတွင် တာဝန်ရှိသည်ဟူသည့် အချက်ကိုမူ ငြင်းဆိုခဲ့သည်။
ယင်းအစား မာတင်နျူ ပိုမိုစျေးသက်သာသော စပါးများဖြင့် နိုင်ငံတကာစျေးကွက်ကို ရုရှား၏ဆွဲချမှု အပါအဝင် ပြဿနာရပ်များကို ထောက်ပြပြောကြားခဲ့သည်။
ထို့ပြင် သူသည် အပိုပစ္စည်းများ၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနှင့်ဓာတ်ဆီအတွက် ပိုမိုမြင့်မားသော ကုန်ကျ စရိတ်များကို ညည်းညူခဲ့ကာ စပါးစျေးနှုန်းများသည် ထုတ်လုပ်မှုကုန်ကျစရိတ်၏ ထက်ဝက်ကိုသာ ကာမိ ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
ယင်းပိတ်ဆို့မှု၏ ရလဒ်အဖြစ် မာတင်နျူက ၎င်းထုတ်ကုန်များ၏ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းဝန်းကျင်ကို ယခင်က တင်ပို့နေသည့် ပမာဏအား တင်ပို့ရန် ဆိုင်းငံ့မည်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။
မာတင်နျူက ၎င်းတွင် အခြားရွေးချယ်စရာမရှိကြောင်းနှင့် စျေးနှုန်းများ ပြန်လည်မြင့်တက်လာပြီး နယ်စပ်ပြန်လည် ဖွင့်ပေးရန်မျှော်လင့်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
“ကျွန်မတို့ အရမ်းစိုးရိမ်နေပြီး ဒါကိုအဆုံးသတ်သွားဖို့ နေ့တိုင်း စောင့်မျှော်နေရပါတယ်”ဟု လွန်ခဲ့သည့်နှစ်က စပါး ၄၀,၀၀၀ တန်ဝန်းကျင် တင်သွင်းခဲ့သည့် မာတင်နျူက ဆိုသည်။
“တတ်နိုင်မယ်ဆိုရင် ယူကရိန်းက သူတို့တွေကို ခြိမ်းခြောက်နေတာ မဟုတ်ဘူးဆိုတဲ့အကြောင်း ပိုလန် လယ်သမားတွေကို ပြောပြချင်ပါတယ်။ ယူကရိန်းရဲ့ တင်ပို့ကုန်တွေကို ပိုလန်ကိုဖြတ်ပြီး အခြားနိုင်ငံတွေ ဆီ ပို့ဆောင်ခွင့်လေး ရချင်တာပါဆိုတဲ့အကြောင်း သိစေချင်ပါတယ်”ဟု ၎င်းကဆိုသည်။
ယူကရိန်းသည် ၎င်းထက်ပိုမို ကြီးမားသော အိမ်နီးချင်းရုရှားနိုင်ငံနှင့် နှစ်နှစ်ကြာ စစ်မက်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် ယူကရိန်းရှုံးနိမ့်ခဲ့မည်ဆိုလျှင် ၎င်းတို့၏ မြေယာများကို ကာကွယ်ရန်အတွက် လက်နက်များကိုင် ဆောင်ရမည်ဆိုသည့် အကြောင်းကို ပိုလန်လယ်သမားများအား သတိပေးပြောကြားခဲ့သည်။
“မော်စကိုရဲ့ တပ်ဖွဲ့တွေ ကျူးကျော်နိုင်မယ့် အလားအလာက ဒီနေ့တော့ ကျွန်မတို့ဆီကိုပေါ့။ မနက်ဖြန်တော့ ခင်ဗျားတို့ဆီ ရောက်လာပါလိမ့်မယ်”ဟု ဆိုသည်။
ပိတ်ဆို့မှုကြောင့် ပိုလန်နှင့် ယူကရိန်းအစိုးရကြောင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေး တင်းမာနေစဉ် ရုရှားသည်ဘုံ ရန်သူဖြစ်သင့်သည်ဟု ယူကရိန်းက အလေးပေး ပြောကြားခဲ့သည်။
“မော်စကိုဟာ တစ်ခုတည်းသော ဘုံရန်သူဖြစ်ပါတယ်”ဟု နှစ်နိုင်ငံကြားတင်းမာမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ယူကရိန်းသမ္မတ ဗိုလိုဒီမာဇယ်လန်စကီးက လွန်ခဲ့သည့်လတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
ရုရှားတို့ ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်စစ် စတင်ပြီးနောက် လယ်သမားများသည် အခက်အခဲများနှင့်ရင် ဆိုင်ခဲ့ရသည်ဟု ယူကရိန်း၏ အခြေခံအဆောက်အအုံဝန်ကြီး အိုလက်ဆန်ဒါကူဘရာကော့ဗ်က ထောက် ပြပြောကြားခဲ့သည်။
“ယူကရိန်း စပါးစိုက်တောင်သူတွေက ဒုံးကျည်ပစ်ခတ်မှုတွေကြားက၊ ရုရှားစစ်တပ်က ထားသွားတဲ့မိုင်းတွေရဲ့ အန္တရာယ်ကြားကနေ စိုက်ပျိုးရိတ်သိမ်း နေရပါတယ်”ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
ရုရှား၏ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှု အန္တရာယ်များရှိသော်လည်း ယူကရိန်းသည် ပင်လယ်နက်တွင် တင်ပို့မှုအတွက် ရေကြောင်းစင်္ကြံတစ်ခုကို ထူထောင်နိုင်ခဲ့သည်။
လယ်ယာထွက်ကုန်များ၏ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းဝန်းကျင်သည် ပင်လယ်မှတစ်ဆင့် ဖြတ်သန်းကြောင်း ပိုလန်၏ ပိတ်ဆို့မှုအတွက် လမ်းကြောင်း တစ်ခုရရှိရန် မျှော်လင့်နေသော ယူကရိန်းအာဏာပိုင်များက ဆိုသည်။
ရေကြောင်း စင်္ကြံတစ်ခုရှိလာသည့်တိုင် ပိတ်ဆို့မှု၏ အကျိုးဆက်သည် ယူကရိန်းစီးပွားရေးအတွက် များစွာ သက်ရောက်မှုရှိနေသည်ဟု European Business Association(EBA)၏ ညွှန်ကြားရေးမှူး အန်နာ ဒီရီဗီယန်ကိုက ဆိုသည်။
ချိစ် သို့မဟုတ် ငါးကဲ့သို့ လတ်ဆတ်သော ထုတ်ကုန်များတင်ပို့ရန် ကာလကြာရှည် ပိတ်မိနေသောအခါ ယင်းတင်ပို့ကုန်များကို ရောင်းချသော ကုမ္ပဏီများသည် ၎င်းတို့၏ ပစ္စည်းများကို လွှတ်ပစ်ရန် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်ဟု ရာနှင့်ချီသော ကုမ္ပဏီများ၏ ကိုယ်စားလှယ်ဖြစ်သည့် ဒီရီဗီယန်ကိုက ဆိုသည်။
“ပို့ဆောင်ရေး အခက်အခဲတွေ ကြောင့် ရာနဲ့ချီတဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေက ယူကရိန်းနဲ့ စီးပွားရေးမလုပ်ခင် နှစ်ခါပြန် စဉ်းစားကြခြင်း ဖြစ်ပါတယ်”ဟု ဒီရီဗီယန်ကိုက ပြောကြားခဲ့သည်။
